2.0
FUNGSI BAHASA MELAYU SEBAGAI BAHASA PENGANTAR DI SEKOLAH
2.1
Bahasa Melayu Sebagai Bahasa Perpaduan Kaum
Kepelbagaian
fungsi bahasa Melayu ini turut mempunyai kepentingannya yang tersendiri di
mana bahasa Melayu amat penting dalam
menyatupadukan kaum – kaum di Malaysia. Bahasa Melayu yang dijadikan sebagai
bahasa kebangsaan dan menjadi bahasa rasmi negara, menunjukkan bahawa terdapat
semangat 1Malaysia yang ditonjolkan di situ. Menurut kata Menteri Penerangan,
Komunikasi dan kebudayaan, Datuk Seri Dr Rais Yatim, tiada bahasa lain di
Malaysia yang mampu menyatupadukan seluruh rakyat negara ini. Hal ini kerana,
bahasa Melayu merupakan bahasa yang paling mudah untuk difahami oleh semua
lapisan masyarakat dan majoriti penduduk di negara ini adalah bangsa Melayu,
iaitu melebihi lima puluh peratus daripada kaum – kaum yang lain dan bahasa
Melayu telah digunakan sejak dari awal lagi iaitu sebelum kedatangan kaum Cina
dan India di Tanah Melayu. Apabila Tanah Melayu didatangi kaum Cina dan India,
bahasa Melayu memainkan peranan sebagai bahasa perpaduan. Kaum Cina dan India
ini bersedia menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan antara pelbagai
kaum.
Kenyataan
ini dapat dilihat dalam konteks sekolah wawasan di mana di bawah satu bumbung
yang sama guru – guru dan murid – murid
dapat mewujudkan dan memelihara perpaduan kaum dengan menggunakan bahasa
Melayu. Bahasa Melayu boleh dijadikan alat untuk menyatupadukan rakyat yang
berbilang kaum dengan menggunakan satu bahasa yang sama seterusnya diharapkan
ia dapat membangunkan negara. Pelbagai kaum menggunakan satu bahasa yang mudah
untuk difahami oleh semua orang, kita dapat menyampaikan maksud sesuatu perkara
kepada orang lain dengan berkesan. Selain daripada itu, bahasa Melayu juga merupakan
agen perpaduan negara di mana, untuk merealisasikannya, Penyata Razak dijadikan
sebagai asas Ordinan Pelajar 1957. Menurut penyata itu, bahasa dan pendidikan
dapat digunakan sebagai alat untuk meningkatkan persefahaman perpaduan
kebangsaan antara penduduk berbilang kaum. Perpaduan di negara ini amat
penting bagi mempertahankan keamanan dan kesejahteraan negara.
Mereka
menerima bahawa bahasa Melayu patut dipelajari oleh semua kaum agar mereka
dapat berkomunikasi dengan baik antara satu sama lain. Bahasa Melayu telah
bertindak sebagai alat yang menghubungkan penutur – penutur daripada berbagai –
bagai bangsa dan berupaya untuk menyatupadukan bangsa yang dikenal sebagai
bangsa Malaysia.
2.2 Bahasa Melayu Sebagai Bahasa
Komunikasi
Komunikasi
bermaksud perhubungan di antara orang dengan orang atau antara organisasi
dengan organisasi, dengan menggunakan bahasa atau isyarat. Komunikasi ini boleh
berbentuk lisan atau tulisan dalam erti kata yang tradisional. Bahasa ialah
alat komunikasi yang menjadi media bagi seseorang untuk berhubung antara satu
sama lain, melahirkan perasaan, fikiran, kehendak dan sebagainya. Malahan
bahasa juga merupakan satu media untuk menguasai sesuatu bidang pengetahuan
supaya memperoleh kecekapan dan kemahiran belajar dan mengajar iaitu menerima
dan menyampaikan ilmu pengetahuan. Seseorang boleh meluaskan pemikiran dan
pengetahuan serta membolehkannya menjadi sebahagian daripada ahli
masyarakatnya.
Bahasa
Melayu sebagai bahasa komunikasi di peringkat sekolah menunjukkan bahasa itu digunakan
untuk berkomunikasi di antara guru dengan guru, guru dengan murid, murid dengan
murid dan guru dengan penjaga atau ibubapa. Komunikasi banyak hala ini dengan
menggunakan bahasa Melayu sebagai perantaraan untuk menyatakan cadangan dan
pandangan serta perkongsian idea, permasalahan dalam pendidikan mahupun
interaksi harmoni dengan masyarakat setempat.
2.3 Bahasa Melayu Sebagai Bahasa
Dalam Pengajaran dan Pembelajaran
Dalam
proses pengajaran dan pembelajaran dalam apa jua mata pelajaran, kita tidak dapat
melepaskan diri daripada menggunakan bahasa. Oleh sebab itulah dikatakan,
“bahasa merentasi kurikulum” kerana bahasa merangkumi seluruh bidang pelajaran
dalam sistem pendidikan, baik pendidikan secara formal mahupun tidak formal.
Ini bermakna apa juga pelajaran yang disampaikan guru kepada murid ialah yang
melalui perantaraan bahasa. Berkesan atau tidaknya proses pengajaran dan
pembelajaran bergantung kepada tingkat penguasaan bahasa yang membolehkan
seseorang itu menguasai proses itu.
Maka
sudah pastilah menjadi satu perkara yang biasa apabila kita dapati guru – guru
akan menggunakan bahasa Melayu dalam proses pengajaran dan pembelajaran di
dalam bilik darjah. Hatta berada dalam lingkungan sekolah kebangsaan mahupun
sekolah jenis kebangsaan, guru dan murid menggunakan bahasa Melayu sebagai
medium bahasa yang digunakan dalam pengajaran dan pembelajaran, lebih – lebih
lagi ketika sesi pengajaran mata pelajaran Bahasa Melayu.
3.0
KEPENTINGAN BAHASA MELAYU DALAM SISTEM PENDIDIKAN
3.1 Bahasa Melayu sebagai bahasa
ilmu/akademik
Faktor
globalisasi dan kepelbagaian seringkali memaksa kita memilih satu – satu bahasa
sebagai bahasa antarabangsa sekaligus diangkat sebagai bahasa ilmu. Jika
diteliti dan diperhalusi, faktor globalisasi dan kepelbagaian juga sebenarnya
memberi ruang kepada bahasa Melayu menjadi bahasa ilmu yang penting dalam
konteks di Malaysia. Dengan kata lain, bahasa Melayu sebagai bahasa akademik
yang lengkap dengan laras – laras bahasa untuk memperkata pelbagai hal baru
dalam aneka bidang ilmu moden sebagaimana maksudnya sebagai bahasa ilmu, bahasa
Melayu merupakan bahasa pengantar ilmu pengetahuan iaitu alat menyampaikan ilmu
pengetahuan moden iaitu ilmu sains, teknologi, ekonomi, kejuruteraan,
kedoktoran dan undang – undang.
Sebagai
bahasa ilmu, bahasa Melayu mempunyai ciri keintelektualan bahasa dan
kesempurnaan bahasa. Keintelektualan ini boleh dicapai melalui perbendaharaan
kata dan sistem tatabahasa. Maka perancangan dan pelaksanaan bahasa baku telah
dijalankan yang bertujuan meletakkan bahasa Melayu sebagai bahasa yang bertaraf
tinggi dan ada keselarasan dalam penggunaannya.
Bahasa
Melayu yang juga menjadi bahasa pengantar ilmu di pusat pengajian tinggi di
mana ia telah dipraktikkan di Universiti Kebangsaan Malaysia dari awal penubuhan
sehingga kini. Universiti tersebut telah melahirkan ratusan ribu siswazah yang
menerima pendidikan dalam bahasa Melayu, mengeluarkan ratusan tesis pada
peringkat ijazah sarjana dan kedoktoran juga dalam bahasa Melayu. Malahan para profesor turut menyampaikan
kuliah dalam bahasa Melayu.
Berdasarkan
begitu banyak teks, kamus, majalah, istilah dan bahan – bahan bacaan dan
rujukan sudah diterbitkan untuk kegunaan pelajar di pusat – pusat pengajian
tinggi baik oleh Dewan Bahasa dan Pustaka mahupun penerbit swasta dan
berpegang kepada hakikat bahawa bahasa
Melayu sudah mempunyai pelbagai laras bahasa, kita dengan penuh yakin
menyatakan bahawa bahasa Melayu sudahpun berjaya sebagai bahasa ilmu.
3.2 Bahasa Melayu sebagai
bahasa rasmi
Bahasa
rasmi merupakan bahasa yang diberikan status sedemikian secara sah oleh
sesebuah negara, negeri atau wilayah. Bahasa rasmi merupakan bahasa yang
digunakan dalam situasi rasmi seperti dalam urusan pemerintahan dan
pentadbiran, sistem pendidikan, urusan perdagangan dan perusahaan, kehakiman,
upacara rasmi dan antarabangsa. Bagi sesetengah negara, bahasa rasmi digunakan
oleh kerajaan dan pemerintah dalam dokumen rasmi kerajaan berbanding
penggunaan bahasa kebangsaan.
Dalam
konteks Malaysia, khasnya sistem pendidikan, bahasa rasmi bererti pelaksanaan
bahasa Melayu sebagai wahana pembinaan negara dalam semua urusan, terutama
urusan pentadbiran dan dokumentasi sistem pendidikan. Ianya tergolong dalam
bahasa inklusif di mana bahasa yang ditempatkan atas bahasa atau bahasa – bahasa
sedia ada. Bahasa rasmi juga dianggap sebagai lambang serta simbol identiti
sebuah negara merdeka. Bahasa rasmi merupakan bahasa yang dipilih untuk tujuan
urusan seharian, dan fungsinya pula dapat memenuhi beberapa kegiatan di setiap
peringkat dan jabatan dalam sektor pendidikan. Pegawai – pegawai pendidikan
bermula dari peringkat penggubal hingga ke peringkat pelaksana menggunakan
bahasa lisan bahasa Melayu sewaktu menjalankan tugas – tugas rasmi ataupun
tidak rasmi. Kebanyakan daripada pegawai atau ahli akademik menggunakan bahasa
Melayu ini sebagai bahasa rasmi ketika mengadakan mesyuarat, taklimat, bengkel,
seminar dan sebagainya.
Begitu
juga media yang digunakan dalam segala urusan surat – menyurat samada dalam dan
antara jabatan termasuklah laman – laman sesawang semua penggunaan bahasa
adalah bahasa Melayu. Tidak terkecuali apa – apa jua bentuk dokumen dan rekod
kerajaan, undang – undang dan peraturan serta penulisan semua jenis borang
urusan rasmi adalah di dalam bahasa Melayu.
3.3 Bahasa Melayu sebagai bahasa
peperiksaan
Kedudukan
bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar diperkuatkan lagi dalam sistem
peperiksaan dengan menjadikan kelulusan dalam matapelajaran bahasa Melayu
sebagai syarat untuk mendapatkan sijil. Bermula dengan penggubalan soalan hinggalah
soalan itu ditadbir, bahasa Melayu tetap memainkan peranannya sebagai bahasa
peperiksaan utama. Begitu juga bahasa Melayu menjadi syarat wajib untuk pelajar
lulus dalam ujian lisan bahasa Melayu. Soalan – soalan yang disediakan bagi
setiap mata pelajaran juga menggunakan
bahasa Melayu melainkan mata pelajaran – mata pelajaran tertentu seperti bahasa
Inggeris, Tamil, dan Cina.
Penyata
Rahman Talib telah mengesyorkan supaya Menteri Pelajaran menetapkan kelulusan
dalam bahasa Melayu menjadi syarat wajib untuk kemasukan ke mana – mana skim
latihan perguruan dan memilih bakal guru pelatih, keutamaan hendaklah diberi
kepada calon yang mempunyai kelulusan dalam bahasa Melayu.
